Trzeba przy tym pamiętać, że spis ten nie jest wiążący ani dla spadkobierców i uprawnionych, ani dla sądu rozstrzygającego sprawę o zachowek. Przedawnienie prawa do zachowku. Prawo do zachowku nie ma charakteru wieczystego. Tak jak większość instytucji w prawie cywilnym, tak i zachowek ulega przedawnieniu. Darowizna za życia a zachowek Darowizna a zachowek to jeden z częściej poruszanych tematów w praktyce adwokata prowadzącego sprawy spadkowe. Nie każdy darczyńca zdaje sobie sprawę jakie konsekwencje prawne może mieć darowizna za życia dla obdarowanych w przyszłości. Równie często poruszanym zagadnieniem jest zachowek od darowizny. Zanim jednak przejdziemy do meritum problemu Czy można podważyć ugodę frankową? Z najnowszych statystyk wynika, że 8 dużych giełdowych banków podpisało już z frankowiczami ponad 77 tys. ugód. Część frankowiczów, zwłaszcza ta, która na ugody zgodziła się najwcześniej (gdy WIBOR wciąż był niski, a skłonność banków do proponowania atrakcyjnych ugód – niewielka) jest chętna na unieważnienie swojej umowy. Nie używam tu słowa „wydziedziczenie”, ponieważ jest to nazwa instytucji opisanej w art. 1008 k.c. Wydziedziczenie to pozbawienie danej osoby prawa do ubiegania się o zachowek. Pominięcie w testamencie polega tutaj na tym, że osoba uprawniona do zachowku nie zostaje wymieniona w testamencie jako powołana do dziedziczenia. W takiej sytuacji należy skierować sprawę do sądu okręgowego lub rejonowego. Właściwość sądu zależy od kwoty zachowku – w przypadku przedmiotu sporu powyżej 75 tys. jest to sąd okręgowy. Pozew o zachowek. Sprawy o zachowek są bardzo skomplikowane, dlatego warto skorzystać z profesjonalnej pomocy Adwokata lub Radca prawnego Zachowek jako roszczenie o zapłatę pieniędzy . Zachowek jest roszczeniem o zapłatę określonej kwoty pieniężnej. Osoba uprawniona do zachowku nie jest uprawniona do żądania wydania jakiejkolwiek z rzeczy, które wchodzą w skład spadku, np. nieruchomości czy samochodu. Więcej o prawie do zachowku pisałem we wpisie „Prawo do . Powódka domagała się od pozwanego zapłaty niemal 87 tys. zł z tytułu zachowku po swojej nieżyjącej babce. Powódka jest wnuczką (córką zmarłego syna) spadkodawczyni. Pozwany natomiast to brat zmarłej. Powódka wskazała, że babka nie zapisała jej niczego w testamencie, z kolei pozwany uzyskał mieszkanie, a nadto kilkadziesiąt tysięcy złotych. Pozwany domagał się oddalenia powództwa. Zarzucił, że powódki i spadkodawczyni nie łączyły żadne więzi. Powódka miała nie dopełniać względem swojej babki jakichkolwiek obowiązków rodzinnych. Twierdził, że nie rozmawiały one ze sobą, powódka nie interesowała się zmarłą, nie odwiedziła jej ani razu. Pozwany wskazał, że nawet gdy powódka upełnoletniła się, to nie zainteresowała się losem babki. Poza tym według pozwanego powódka w ogóle nie jest biologicznym dzieckiem syna spadkodawczyni, więc nie powinna uzyskać świadczeń z tytułu zachowku. Zasądzony zachowek Sąd Okręgowy w Poznaniu uwzględnił powództwo w przeważającej części. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki ponad 83 tys. zł z odsetkami. W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone. Sąd wyjaśnił, że prawo do zachowku służy urzeczywistnieniu obowiązków moralnych, jakie spadkodawca ma względem swoich najbliższych. Funkcją zachowku, którą jest nie tylko zapobieganie wypływaniu majątku poza rodzinę, ale i troska o sprawiedliwy podział schedy po zmarłym. Takie zapatrywanie wyraził w szczególności Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 22 kwietnia 2009 r., I ACa 459/08 (LEX nr 550912). Czytaj: SA: jeżeli spadkodawcy obdarowali swoje dzieci, to rzutuje to na wysokość zachowku>> Ustalone fakty Sąd okręgowy ustalił, że spadkodawczyni miała bardzo dobre relacje z bratem. Spadkodawczyni miała jednego syna - ojca powódki. Ojciec powódki wraz z żoną i córkami mieszkał za granicą. Ich relacje ze spadkodawczynią były chłodne. Ojciec powódki zmarł w 1996 r. Wówczas spadkodawczyni zminimalizowała kontakty z powódką, jej matką i siostrą. Ograniczały się one jedynie do wysyłania kartek świątecznych i rozmów telefonicznych. Przy czym spadkodawczyni faworyzowała starszą siostrę powódki. Uważała zarazem, że powódka nie jest biologiczną córką jej syna. Gdy spadkodawczyni zachorowała, pozwany opiekował się nią. Nie powiadomił on natomiast wnuczek spadkodawczyni o chorobie ich babci. Sprawdź: Pozew o zachowek >> Prawo do zachowku Sąd wskazał, że zgodnie z art. 991 § 1 zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek). Uprawnienie powódki Skoro powódka jest jedną z dwóch córek zmarłego syna spadkodawczyni, to w razie dziedziczenia ustawowego nabyłaby połowę spadku. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynikało, że w skład majątku spadkodawczyni wchodziło mieszkanie i pieniądze na rachunku bankowym. Większą część tego majątku nabył pozwany, na podstawie testamentu. Powódka nie dostała zaś niczego. Zatem z tytułu zachowku przysługuje jej roszczenie o zapłatę 1/4 wartości spadku - wskazał sąd. Nadużycie prawa podmiotowego W ocenie sądu nie było podstaw do odmówienia powódce prawa do zachowku. Argumenty pozwanego, które w jego ocenie miały świadczyć o sprzeczności powództwa z zasadami współżycia społecznego nie były trafne. Sąd nie znalazł zarazem podstaw do uznania, że spadkodawczyni chciała wydziedziczyć powódkę, tj. pozbawić ją prawa do zachowku. Spadkodawczyni sporządziła testament notarialny, w którym rozrządziła majątkiem. Nie dokonała jednak wydziedziczenia. Sprawdź: Prawo do zachowku >> Chłodne relacje Sąd nie podzielił zarzutów pozwanego, iż brak utrzymywania przez powódkę relacji rodzinnych ze spadkodawczynią mógłby stanowić przyczynę odmowy przyznania jej zachowku. Spadkodawczyni nie podejmowała bowiem sama żadnych prób nawiązania kontaktów z powódką. Powódka była zaś w chwili śmierci jej ojca małym dzieckiem. W ocenie sądu to do spadkodawczyni należała inicjatywa nawiązania i podtrzymywania więzi rodzinnych z wnuczką. Brak kontaktów nie wynikał zatem ze złej woli powódki, lecz z postępowania spadkodawczyni. Powódka nie podejmowała prób kontaktu z babcią dlatego, że była przekonana, iż spadkodawczyni tego nie chciała. Niewłaściwe zachowania Nie można było również winić powódki za to, że nie opiekowała się babcią w chorobie, skoro pozwany nie powiadomił jej o tym fakcie, a powódka mieszka za granicą. Sąd uznał za naganną postawę powódki, która jako nastolatka nie wykazywała zainteresowania sprawami babki, ale stwierdził jednocześnie, że było to uzasadnione sytuacją rodzinną. Reasumując, sąd uznał, że powództwo było zasadne w znacznej części. Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 20 września 2018 r., XII C 48/17, LEX nr 2577047. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji. Zachowek – co to właściwie jest? Stare powiedzenie mówi, że jeżeli nie wiadomo o co chodzi, to na pewno o pieniądze. I tak jest też w przypadku zachowku. Tutaj dowiesz się: ile zachowku należy się Tobiekomu należy się zachowekjak obliczyć zachowekjak napisać pozew o zachowek Przy okazji dowiesz się, że prawo, które Ci przysługuje to prawo do zachowku, a nie prawo do zachówku. Poprawny polski język nie zna bowiem pojęcia zachówek. Zna tylko zachowek. Jeśli czujesz, że coś poszło nie tak i w spadku nie przypadło Ci tyle, ile się należy, zachowek może być odpowiedzią na te wątpliwości. Jeśli Twoi rodzice, Twoja żona lub mąż, a w niektórych przypadkach również Twoje dzieci, rozdysponowały swoim majątkiem z pokrzywdzeniem Ciebie, zachowek pozwoli te krzywdy naprawić. Zapraszam do lektury! W przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości zapraszam do kontaktu – chętnie pomogę, załatwię za Ciebie wszystkie formalności i wspólnie postaramy się uzyskać najwyższy możliwy zachowek. Co to jest zachowek? W rodzinie nie zawsze sprawy układają się tak, jak powinny. Szczególnie wtedy, kiedy w grę wchodzi majątek. Jednak polskie prawo spadkowe dba o najbliższych zmarłego nawet wtedy, kiedy on sam nie chciał o nich zadbać. Kiedy spadkodawca, w testamencie lub darowiznami dokonanymi jeszcze za życia, przekazuje innym osobom całość lub większość swojego majątku, powstaje problem. Mają go najbliżsi spadkodawcy, których ten pominął. Problem ten można jednak rozwiązać. W tym celu należy pozwać osoby, które majątek odziedziczyły (lub otrzymały w darowiźnie) i żądać od nich zapłaty określonej kwoty pieniężnej, zwanej właśnie zachowkiem. Od spadkobiercy, który otrzymał Twoją część spadku, żądać możesz jedynie sumy pieniężnej. Nie jest możliwe żądanie wydania przez tego spadkobiercę odziedziczonych przedmiotów wchodzących w skład spadku. Zachowek to zawsze pieniądze. Odrobinę inaczej sytuacja przedstawia się, gdy spadkodawca – za życia – rozdysponował swoim majątkiem, w drodze darowizn. Wtedy zachowku można żądać od obradowanego. Może on jednak zwolnić się od obowiązku zapłaty zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny. Jeżeli więc w majątku spadkowym nie pozostało nic (ewentualnie niewiele), albowiem spadkodawca rozdał swój dorobek innym osobom, sytuacja nie jest beznadziejna. Odpowiednie zabiegi prawne pozwolą Ci odzyskać to, co może wydawać się stracone. Komu należy się zachowek? Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału. Tak stanowi przepis… Ale co to właściwe znaczy? Kiedy odszyfrujemy tę prawniczą łamigłówkę, dochodzimy do następujących wniosków. Zawsze możesz starać się o zachowek po rodzicach i zachowek po mężu lub żonie. O zachowek po dziadkach możesz starać się tylko wtedy, kiedy Twoi rodzice (a dzieci Twoich dziadków) nie będą mogli dziedziczyć (np. dlatego, że nie żyją). Prawo do zachowku po Twoich dzieciach przysługuje Ci tylko wtedy, jeżeli te dzieci nie miały swoich dzieci. Nawet jeśli byłaś/byłeś najlepszą siostrą/bratem, zachowek po rodzeństwie nigdy nie będzie Ci przysługiwał. Kto nie może żądać zachowku? Pytanie doskonałe! Zachowku nie mogą żądać osoby, które są wyłączone od dziedziczenia tak, jakby nie żyły w chwili otwarcia spadku. Do kręgu tych osób zalicza się te, które: zrzekły się dziedziczenia,zostały uznane za niegodne dziedziczenia,odrzuciły spadek,zrzekły się prawa do zachowku,zostały wydziedziczone; Zachowek nie należy się również małżonkowi pozostającemu ze zmarłym spadkodawcą w separacji. Jeżeli, za życia, spadkodawca złożył pozew o separację lub rozwód z winy swojego małżonka i miał rację, to temu winnemu małżonkowi zachowek również nie przysługuje. Ile wynosi zachowek? Wysokość zachowku to kwestia fundamentalna. I wyższa matematyka. Aby prawidłowo obliczyć należną Ci część, najpierw musisz ustalić, jaki ułamek majątku odziedziczyłbyś, gdyby w grę wchodziło dziedziczenie ustawowe. Na przykład, jeżeli dziedziczysz po swoim zmarłym ojcu, a do spadku należy jeszcze matka i brat, to Twój udział wynosić będzie 1/3. Ustalony udział należy pomnożyć przez 1/2 lub 2/3. Wyższy ułamek należy się tym, którzy w chwili śmierci spadkodawcy byli osobami małoletnimi lub trwale niezdolnymi do pracy. Mniejszy – wszystkim pozostałym uprawnionym do zachowku. Trzymając się przykładu, dotyczącego dziedziczenia wspólnie z bratem i matką oraz przy założeniu, że jesteś pełnoletnią osobą zdolną do pracy, wzór na obliczenie ułamka zachowku w Twoim przypadku będzie następujący: 1/3 * 1/2 = 1/6. Tak ustalony ułamek należy pomnożyć przez tzw. substrat zachowku. Ten składa się z czystej wartości spadku powiększonej o darowizny doliczane do spadku. Czysta wartość spadku to z kolei aktywa spadku pomniejszone o pasywa (majątek pomniejszony o długi spadkowe). Tym samym uzyskujesz należną Ci kwotę, o którą możesz wystąpić do sądu. Jeżeli czysta wartość spadku wynosi zł, a należny Ci ułamek wynosi 1/6, to wzór na zachowek jest następujący: 1/6 * = zł złotych to należny Ci zachowek – to Twoje pieniądze. Musisz jednak uważać. Osoba, od której żądasz zachowku, może próbować obniżyć należną Ci kwotę zachowku. Na przykład, jeżeli spadkodawca dokonał zapisu windykacyjnego lub darowizny na Twoją rzecz, ich kwoty zalicza się na należny Ci zachowek. To jeden ze sposobów, którym spadkobierca lub obdarowany może próbować pozbawić Cię Twoich pieniędzy. Nie ma sytuacji bez wyjścia. Jeśli masz wątpliwości, warto je skonsultować. Prawie zawsze udaje się znaleźć takie wyjście, które może uratować Twoje pieniądze. Wydziedziczenie a zachowek Wydziedziczenie to nic innego, jak pozbawienia prawa do zachowku. Prawo spadkowe przewiduje określone sytuacje, w których spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku. Wydziedziczenie może mieć miejsce, jeżeli uprawniony do zachowku: – wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, – dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, – uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych; Przyczyna lub przyczyny wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinny wynikać z treści testamentu. Warto wiedzieć, że spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych (np. był ubezwłasnowolniony), przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem. Przed wydziedziczeniem też można się bronić. Jeżeli więc zdarzyło się tak, że ktoś wydziedziczył Cię bez przyczyny, spróbuj podważyć testament. Jeśli spadkodawca nie miał racji, powinno się udać. Zachowek a darowizna Możliwe są również sytuacje, w których spadkodawca przekazuje na rzecz innych, nieuprawnionych do zachowku osób, cały swój majątek lub jego zasadniczą część, jeszcze za życia – darowizną. Jeśli w ten sposób pozbawiono Cię całości lub części majątku spadkowego, prawo spadkowe przewiduje możliwość ochrony Twoich interesów. W takim przypadku możesz żądać tego zachowku od obdarowanego. Ten swoisty zachowek od darowizny pozwoli odzyskać chociaż część tego, co Ci się należy. Analogiczne rozwiązanie jest przewidziane, kiedy spadkodawca rozporządza majątkiem spadkowym poprzez zapis windykacyjny. Wtedy też można walczyć o swoje! Pozew o zachowek Jeśli polubowne próby uzyskania zachowku okażą się nieskuteczne, jedynym wyjściem jest oddanie sprawy do sądu. W zależności od wartości zachowku, pozew o zachowek musisz skierować do sądu rejonowego (jeżeli wartość zachowku nie przewyższa kwoty zł) lub sądu okręgowego (jeżeli wartość zachowku przewyższa kwotę zł). Właściwy miejscowo jest ten sąd, w którym spadkodawca miał ostatnie miejsce zwykłego pobytu. Jeżeli miejsca jego zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, pozew o zachowek skieruj przed sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. Pozew w sprawie o zachowek nie różni się od innych pozwów składanych w sprawach o zapłatę należności pieniężnych. Należy więc dokładnie określić w nim stronę powodową (tutaj należy również wskazać numer PESEL) i pozwaną, podając aktualne adresy do doręczeń. Żądanie pozwu polega na określeniu kwoty, którą chce się uzyskać. Z uzasadnienia pozwu powinno z kolei wynikać to, kto jest spadkobiercą, kto spadkodawcą, a kto uprawnionym do zachowku. W tej części pozwu należy również wyczerpująco uzasadnić żądaną kwotę tj. opisać, co wchodziło w skład spadku oraz obliczyć odpowiedni ułamek zgodnie z zasadami opisanymi powyżej. Aby sprawnie przeprowadzić sprawę, zbierz wymagane dokumenty. Zaliczają się do nich przede wszystkim: – postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia, – informacje na temat majątku, który pozostał po spadkodawcy (numery ksiąg wieczystych nieruchomości, operaty szacunkowe dotyczące nieruchomości, informacje na temat ruchomości np. samochodu spadkodawcy, informacje dotyczące oszczędności, informacje dotyczące spółek, w których spadkodawca był wspólnikiem, itp.), – akty stanu cywilnego, z których wynikać będzie Twoje pokrewieństwo lub powinowactwo ze spadkodawcą (akt urodzenia, akt małżeństwa); Jeśli nie wiesz, od czego zacząć poszukiwania potrzebnej dokumentacji, możesz to zlecić kancelarii. Pozwoli Ci to zaoszczędzić czas i szybciej uzyskać należny zachowek. Ile kosztuje sprawa o zachowek? Sprawa o zachowek kosztuje tyle samo, ile każda inna sprawa o pieniądze. Aby sąd rozpoznał Twój pozew, musisz uiścić na jego konto 5% wartości kwoty, której żądasz (czyli 5% wartości zachowku). Jeżeli wygrasz, łącznie z zachowkiem kwotę tę zwróci Ci Twój przeciwnik. Jeśli nie jesteś w stanie ponieść tych kosztów, to wcale nie oznacza, że drzwi sądu będą dla Ciebie zamknięte. Załączając do pozwu oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku dochodach i źródłach utrzymania (wzór formularza znajdziesz w każdym sądzie), możesz wnioskować o zwolnienie od kosztów sądowych (tj. opłaty od pozwu i kosztów ewentualnych biegłych powołanych w sprawie). Na tej samej podstawie możesz wnosić o ustanowienie dla siebie adwokata z urzędu. Wtedy za jego usługi nie zapłacisz ani złotówki. Tutaj jednak ważna uwaga – w przypadku przegranej sprawy, będziesz musiał zwrócić koszty poniesione przez swojego przeciwnika (np. koszty ustanowienia przez niego adwokata). Instytucja zwolnienia od kosztów sądowych nie zwalnia bowiem z konieczności zwrotu kosztów poniesionych przez przeciwnika. Jeśli sam chcesz wybrać adwokata i możesz ponieść koszty z tym związane, musisz wiedzieć dwie rzeczy. Po pierwsze wynagrodzenie adwokata wynika z przepisów i jest uzależnione od wartości przedmiotu sporu (czyli żądanej kwoty zachowku). Dla przykładu, jeśli zachowek ma wartość zł, minimalna stawka wynagrodzenia adwokackiego wynosi zł. Po drugie, to kiedy i w jaki sposób dojdzie do rozliczeń, zależy już tylko od Ciebie i Twojego adwokata. Na koniec dobra informacja – jeśli adwokat będzie skuteczny i wygra sprawę, jego wynagrodzenie – podobnie jak inne koszty sądowe – pokryje Twój przeciwnik. Jeśli masz rację, sprawa o zachowek będzie kosztowała Cię tyle, ile poświęcony na nią czas. Zachowek przedawnienie Uważaj! Jak każde roszczenie majątkowe, również i roszczenie o zachowek ulega przedawnieniu. Jeżeli się spóźnisz – przegrasz. Twoje roszczenia z tytułu zachowku przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu. Jeżeli testamentu nie było, a spadkodawca rozporządził swoim majątkiem jeszcze za życia – poprzez darowizny, roszczenie przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy). Jeśli decyzja zapadła i chcesz uzyskać zachowek – nie czekaj. Jeśli nie potrafisz zdecydować – zwróć się o poradę. Zapraszam do kontaktu. Podsumowanie Zachowek jest prawem, z którego trzeba korzystać. Znajomość tego prawa pozwala szybko określić komu należy się zachowek i wskazać, co zrobić, aby sprawa o zachowek zakończyła się sukcesem. Doświadczenie pozwala uzyskać wyższy zachowek i zrobić wszystko, aby podatek od zachowku został w Twojej kieszeni. Dowiedz się, jak prawo spadkowe może działać na Twoją korzyść. Powalcz o sprawiedliwość dla siebie. Zachowek jest bardzo złożoną instytucją prawa spadkowego. Przepisy go regulujące zawarte są w w kodeksie cywilnym w księdze czwartej dotyczącej spadków, są one dość jasne i klarowne, jednak tylko z pozoru. Prowadząc sprawę o zachowek adwokat musi być bardzo ostrożny i przewidzieć, a przede wszystkim sprawdzić wszystkie możliwe sytuacje prawne związane ze spadkiem możliwość wydziedziczenia jednego z uprawnionych do zachowku, odrzucenie spadku, niegodność dziedziczenia, rozwód, wcześniejsza darowizna itp. Każda taka sprawa wymaga indywidualnego podejścia i dogłębnej analizy. W pierwszej kolejności należy wyjaśnić czym jest zachowek. Jest to uprawnienie, które ma za zadanie ochronę najbliższych krewnych spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z przepisów ustawy, są to zstępni (każdy kolejny potomek spadkodawcy tj. dzieci, wnuki itp.), małżonek oraz rodzice. Zatem te osoby mogą żądać od osoby powołanej zamiast nich do spadku zapłaty kwoty pieniężnej i jest to pewnego rodzaju substytut spadku, który należałby się im w przypadku dziedziczenia ustawowego (czyli bez sporządzonego testamentu). Kiedy można żądać wypłaty zachowku? Zachowek ma zastosowanie więc wtedy, gdy z różnych względów spadkodawca pomija wymienione wyżej osoby przy wyrażeniu swojej ostatniej woli i np. chce powierzyć cały spadek swojemu najlepszemu przyjacielowi lub tylko jednemu członkowi rodziny (np. tylko żonie, pomijając przy tym dzieci) lub jeszcze za życia przekazuje komuś wszelkie wartościowe nieruchomości i rzeczy w drodze darowizny. Wtedy wyżej wymienieni krewni spadkodawcy mogą domagać się zachowku od powołanego przez spadkodawcę spadkobiercy lub obdarowanego przez spadkodawcę. Nie będzie natomiast możliwa sytuacja, gdy jednocześnie uprawnionymi będą zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, a także zstępni oraz rodzice spadkodawcy. Trzeba mieć też na uwadze, iż w sytuacji, gdy spadkodawca w chwili śmierci posiadał rodziców, małżonka i dzieci to roszczenie o zachowek mają tylko ci krewni, którzy dziedziczyliby (na podstawie dziedziczenia ustawowego) w pierwszej kolejności, czyli w takiej sytuacji - tylko dzieci i małżonek. Dopiero w sytuacji, gdyby spadkodawca nie miał dzieci, czy małżonka, wtedy o zachowek mogą wystąpić jego rodzice. Ile wynosi zachowek? Zaznaczyć trzeba, iż zachowek może być jedynie określony w kwocie pieniężnej, jego spełnienie nie może polegać na wydaniu jakichkolwiek rzeczy z masy spadkowej. Nie można więc tu poczytywać za normę konieczność wydania rzeczy, z którą sentymentalnie jesteśmy związani. Jednakże nic nie stoi na przeszkodzie, by obdarowany i uprawniony do zachowku doszli do porozumienia w tej kwestii i aby uprawniony zrzekł się prawa do zachowku w zamian za wydanie mu konkretnego składniku majątku. Jak oblicza się zachowek? Wyliczenie wysokości zachowku należnego małżonkowi, zstępnym czy rodzicom nie jest łatwe, zwłaszcza, iż ta wysokość może być różna w zależności od tego, która osoba uprawniona występuje z roszczeniem. Wartość zachowku zależy zatem od kilku czynników, a w szczególności od liczby osób, które są uprawnione do zachowku, od wysokość darowizn dokonanych przez spadkodawcę za życia, treści testamentu itp. Generalna zasada zawarta w kodeksie cywilnym stanowi, iż osobom uprawnionym do zachowku należy się on w wysokości połowy udziału spadkowego, który by im przypadł w przypadku dziedziczenia ustawowego. Jeżeli jednak uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli nie ma ukończonych 18-stu lat to wysokość zachowku wynosi dwie trzecie tego udziału. Przy czym, stan niezdolności do pracy oraz małoletniość ustala się według chwili otwarcia spadku (chwili śmierci spadkodawcy). Aby prawidłowo wyliczyć wysokość należnego zachowku należy dokonać kilku kroków: po pierwsze trzeba obliczyć udział uprawnionego w spadku, tak jakby dziedziczył zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, następnie trzeba ustalić wysokość substratu zachowku i sprawdzić, czy uprawnionym do zachowku jest małoletni lub niezdolny do pracy (wtedy wysokość zachowku jest większa), a na końcu zestawić ze sobą wszystkie wartości. Należy też pamiętać, że przy ustalaniu udziału stanowiącego podstawę do obliczenia zachowku uwzględnia się też spadkobierców niegodnych oraz tych, którzy odrzucili spadek. Nie bierze się z kolei pod uwagę spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia i tych, którzy zostali wydziedziczeni. Przykładowe obliczenie zachowku Poniżej przykład, który może być pomocny przy obliczaniu zachowku. Zmarła pani Janina Nowak, która miała męża i dwie bezdzietne córki. W testamencie powołała do całości spadku po sobie męża - Janusza Nowaka. Jedna z córek - Maria, odrzuciła spadek. Należy zatem obliczyć wysokość zachowku przysługującego drugiej z córek - Karolinie. Skoro Maria odrzuciła spadek, to Karolina wraz z ojcem dziedziczyliby po ½ spadek po matce. Jednak jak wskazywano, spadkobierców, którzy odrzucili spadek wlicza się przy obliczaniu wysokości zachowku. Dlatego też udział córki Karoliny w spadku po matce będzie wynosił 1/3 i stanowi podstawę do dalszych obliczeń. Przyjmując, iż Janina Nowak pozostawiła po sobie środki na koncie w wysokości zł, córka Karolina dziedziczyłaby 40 tys. Zatem wysokość przysługującego jej zachowku będzie wynosiła 1/2 tej sumy, czyli 20 tys. Czym jest substrat zachowku? Powyżej wskazany przykład ma tylko obrazować mechanizm obliczenia kwoty zachowku i jest prosty, niestety nieczęsto spotyka się takie sprawy w rzeczywistości. W większości spraw należy obliczyć dodatkowo tzw. substrat zachowku, czyli podstawę do ustalenia konkretnej sumy wyrażającej przysługujący osobie uprawnionej zachowek. Przy czym, aby to wyliczyć trzeba określić „czystą wartość spadku” z doliczeniem darowizn, których dokonał spadkodawca. Czyli podsumowując, na substrat zachowku składają się aż dwa elementy - wartość majątku spadkowego i wartość składników majątkowych, którymi spadkodawca rozrządził jeszcze za życia. Taki sposób obliczeń chroni osoby bliskie spadkodawcy w sytuacji, gdy za życia spadkodawca daruje jednej osobie wszystkie składniki swojego majątku i gdy po śmierci spadkodawcy aktywa spadkowe wynoszą zero. Czystą wartość spadku uzyskamy, jeśli od aktywów spadkowych odejmiemy długi spadkowe. Przy czym, nie bierze się tu pod uwagę długów z tytułu poleceń, zapisów i zobowiązań z tytułu zachowku. Wartość spadku oblicza się na podstawie cen z daty orzekania o roszczeniach z tego tytułu, ale według cen z chwili otwarcia spadku (chwili śmierci spadkodawcy). Chodzi tu o uwzględnienie zjawiska inflacji. Taką samą metodę stosuje się w sprawach o podział spadku, czy obliczanie wartości przedmiotu darowizny doliczanej do substratu. W sporach sądowych o zachowek, w sytuacji, gdy wartość spadku jest sporna, ustalą ją biegli sądowi. Jednak trzeba mieć na uwadze, że to znacznie przedłuży postępowanie i wygeneruje dodatkowe koszty wynagrodzenia biegłego. Doliczanie darowizn do substratu zachowku O czym warto pamiętać przy obliczaniu zachowku? Jak wskazywano wyżej, przy obliczaniu wysokości zachowku dolicza się darowizny, czyli każde bezpłatne rozporządzenie swoim majątkiem przez spadkodawcę. Co ważne, spadkodawca nie może w żaden sposób wyłączyć darowizny, która z mocy prawa podlega doliczeniu. Jednak przepis art. 994 kodeksu cywilnego przewiduje wykluczenie niektórych rodzajów darowizn od doliczenia do spadku. Chodzi tu przede wszystkim o drobne, codzienne darowizny - np. prezenty z okazji urodzin itp., darowizny dla osób niebędących spadkobiercą dokonane przed więcej niż 10 latami od chwili śmierci spadkodawcy, przy obliczaniu zachowku dla zstępnych (kolejnych przodków, poczynając od dzieci), nie dolicza się darowizn dokonanych przed urodzeniem dzieci, chyba że dokonano je na mniej niż 300 dni przed urodzeniem się zstępnego, przy obliczaniu zachowku dla małżonka nie dolicza się darowizn dokonanych przed zawarciem małżeństwa. W razie konfliktu stron w kwestii nawet istnienia darowizny, rozstrzyga o tym sąd prowadzący sprawę w sporze sądowym. Nie bierze się przy tym pod uwagę faktu, że przedmiot darowizny został zużyty, zniszczony, czy nie należy już do obdarowanego. Jak można żądać zapłaty zachowku? Jak w niemal każdej sprawie, roszczenie o zachowek może być rozwiązane polubownie lub na drodze sądownej. Dobrowolna spłata uprawnionego do zachowku będzie na pewno sposobem szybszym i tańszym, jednak może mieć miejsce tylko wtedy, gdy roszczenie to jest bezsporne, co niestety nie zdarza się często. W sytuacji jednak, gdy strony dochodzą do porozumienia, najlepszym sposobem będzie sporządzenie ugody, w której opisuje się wszystkie składowe majątku spadkowego i wartość zachowku. Uprawniony powinien oświadczyć, iż otrzymał określoną kwotę pieniężną i wyczerpuje ona jego roszczenia względem osoby zobowiązanej do wypłaty. Jeśli chodzi o sądowne załatwienie sprawy, należy wystąpić z powództwem o zapłatę zachowku. Pozew musi spełniać wszelkie wymogi pozwu określone w kodeksie postępowania cywilnego. Powództwo z tytułu dziedziczenia, zachowku, zapisu, polecenia oraz innych rozrządzeń testamentowych wytacza się wyłącznie przed sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeśli miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, przed sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. Jeśli chodzi o opłatę od takiego pozwu, wynosi ona 5% dochodzonej wartości zachowku. Jak wspominano, dodatkowo - jeśli w sprawie będzie powołany biegły - dochodzą koszty z tym związane. Jeśli sąd uzna powództwo za słuszne, zasądzi dla nas zwrot kosztów sądowych. Przedawnienie zachowku Co z terminem na dochodzenie roszczeń z tytułu zachowku? Upływ terminu w jakim można dochodzić roszczeń z tytułu zachowku powoduje jego przedawnienie, czyli brak możności skutecznego dochodzenia tego prawa. I tak, zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu. Jeśli chodzi o spadkobiercę ustawowego, nie ma odrębnego przepisu, jednak analogicznie stosuje się tu też pięcioletni termin przedawnienia. Wspomnieć trzeba też o momencie, od którego liczy się bieg przedawnienia. Jeśli chodzi o spadkobierców ustawowych jest to moment śmierci spadkodawcy (moment otwarcia spadku), a dla spadkobierców testamentowych jest to moment ogłoszenia testamentu. Czy można nie płacić zachowku? Sprawy z prawem spadkowym w tle są o tyle ciężkie, gdyż niekiedy spadkodawcy muszą borykać się z nieuczciwymi krewnymi, którzy w spadku (tu - w zachowku) widzą możliwość zdobycia „łatwych” pieniędzy, podczas gdy w rzeczywistości nie utrzymywali relacji ze spadkodawcą. Jednak trzeba mieć na względzie, iż w zasadzie niemożliwe jest całkowite wyłączenie obowiązku zapłaty zachowku uprawnionemu. Można się jednak powołać na przepis art. 5 kodeksu cywilnego tj. „nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony”. Można tu jako przykład powołać dziecko, które nie dba o swojego ciężko chorego rodzica. Pomocne w udowodnieniu zasadności zarzutu z art. 5 będzie przedstawienie dowodów, że osoba uprawniona do zachowku jeszcze za życia spadkodawcy nie utrzymywała z nim kontaktów, czy odmawiała pomocy. Agata Koschel-Sturzbecher adwokat Żądanie zachowku jest ograniczone w czasie i trzeba to zrobić w ciągu:5 lat od ogłoszenia testamentu,5 lat od otwarcia spadku w przypadku roszczenia o uzupełnienie zachowku z tytułu zapisu windykacyjnego lub tym terminie roszczenie przedawnia się, a uprawniony skutecznie nie może dochodzić swojego roszczenia, bo może narazić się na oddalenie powództwa i przegranie kosztów uprawnione mogą żądać 1/2 wartości udziału spadkowego, który przypadałby im przy dziedziczeniu od tej zasady stanowią małoletni oraz osoby trwale niezdolne do pracy. W tych przypadkach można żądać 2/3 wartości udziału zatem ustalić wartość zachowku?Zachowek oblicza się na podstawie wartości spadku z daty orzekania przez sąd w sprawie o zasada prawna obowiązuje sądy powszechne dzięki uchwale składu siedmiu sędziów SN z r. (III CZP 75/84 ), która stanowi, że obliczenie zachowku następuje na podstawie wartości spadku ustalonej według cen z daty się okazać, że spadkobiercy sprzedali część lub całość spadku przed wyrokiem w sprawie o zachowek, a przedmiot zachowku zdrożał, wówczas można być zobowiązanym do zwrotu większej kwoty niż uzyskano z jego wyjątkowo można obniżyć zachowek na podst. kodeksu cywilnego, czyli na podstawie zasad współżycia takiej sytuacji sąd orzekający bada relacje ze spadkobiercą ( a nie jak przy wydziedziczeniu ze zmarłym), który ma zachowek zapłacić. Zachowek nie może być bowiem dla spadkobiercy zbytnim ciężarem. Sąd zatem bada sytuację majątkową i osobistą żądającego zachowku jak i zobowiązanego do – czy podlega opodatkowaniu od spadku i darowizn? ze środków pieniężnych otrzymanych na konto trzeba się rozliczyć z jest po kim otrzymuje uprawniony należny zachowek (kim był zmarły dla uprawnionego).Osoby należące do I grupy podatkowej korzystają ze zwolnienia, w II grupie podatkowej opodatkowaniu podlega nabycie praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną kwota jest wyższa -też nie trzeba się martwić, można bowiem skorzystać ze zwolnienia z podatku na podst. art. 4 a z tym przepisem nabycie praw majątkowych przez małżonka, dzieci, wnuki, rodziców, dziadków, pasierba, rodzeństwo, ojczyma może być zwolnione z opodatkowania. Potocznie nazywa się ich grupą o zachowekZachowek to uprawnienie bliskich krewnych spadkodawcy, w tym dzieci, wnuków, rodziców i małżonka do żądania zapłaty określonej kwoty od osób, które nabyły prawa do spadku. Przepisy prawa spadkowego regulują sposób wyliczania, a następnie dochodzenia na drodze sądowej o zachowek – jak przebiega i ile trwa sprawa o zachowekW kodeksie postępowania cywilnego nie ma regulacji dotyczących czasu trwania postępowania w sprawie o zachowek. Tak naprawdę trudno jest przewidzieć przebieg i czas trwania postępowania sądowego w sprawie o zachowek, gdyż postępowanie sądowe może się toczyć różnie i może mieć na to wpływ wiele czynników, takich jak na przykład niestawiennictwo stron, które może spowodować odroczenie prawo spadkowe to dziedzina prawa, z którą prędzej czy później każda osoba będzie miała do czynienia. Będzie to moment, w którym warto zwrócić się o pomoc prawną do naszej Kancelarii, w której to specjaliści z bogatym doświadczeniem praktycznym, zaoferują Państwu profesjonalną pomoc prawną w zakresie stwierdzenia nabycia spadku, odrzucenia spadku, działu spadku oraz sprawach o do zapoznania się z pozostałymi naszymi usługami w zakresie: prawo spadkowe, podział majątku, odszkodowania, ustalenie praw rodzicielskich, zachowek, rozwód. Jeśli uprawniony do zachowku wniósł do sądu pozew zanim roszczenie się przedawniło – odpowiedź na tak postawione pytanie brzmi : co do zasady nie można. Zachowek jest dość kontrowersyjną instytucją, a dyskusji o jego zasadności poświęcono już wiele artykułów. Przede wszystkim dlatego, iż często stawia zobowiązanego do zapłaty zachowku (a najczęściej- choć nie zawsze -jest to spadkobierca testamentowy) w trudnej sytuacji. Wysokość zachowku nie jest wcale kwotą symboliczną. Przypomnę Tobie treść artykułu 991 – Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału . Aby lepiej zilustrować treść przepisu : Oznacza to – w dużym uproszczeniu – iż jeśli odziedziczyłeś na podstawie testamentu mieszkanie po babci (wujku/ kuzynie/konkubencie…) a dziecko tej osoby, które nie zostało uwzględnione w treści testamentu wystąpi w ustawowym terminie do sądu z pozwem o zachowek, będziesz musiał liczyć się z koniecznością zapłaty równowartości połowy (a czasem nawet – np. w sytuacji gdy dziecko jest małoletnie 2/3) tego mieszkania. (obliczanie zachowku jest jednak najczęściej operacją skomplikowaną, wymagającą uwzględnienia wielu okoliczności i dlatego nieraz jeszcze przeczytasz o tym na blogu) Jeśli jednak jesteś już pozwany w sprawie o zachowek i domyślasz się, iż zgodnie z treścią wyroku będziesz musiał zapłacić na rzecz uprawnionego do zachowku kwotę wskazaną przez sąd, warto rozważyć następującą możliwość: a mianowicie : wystąpić podczas toczącego się procesu z wnioskiem o zmniejszenie wysokości zachowku ze względu na tzw. zasady współżycia społecznego. Nie jest to łatwe, ale są podstawy, aby taki wniosek składać . Pogląd taki – tj. dopuszczalność wnoszenia o obniżenie zachowku – właśnie ze względu na zasady współżycia społecznego potwierdził Sąd Najwyższy – np. w uchwale z dnia a więc wydanej ponad 30 lat temu, a wciąż aktualnej: „W sprawie o zachowek nie jest wyłączone obniżenie wysokości należnej z tego tytułu sumy na podstawie art. 5 Na podstawie art. 5 czyli właśnie w oparciu o zasady współżycia społecznego. Swoje twierdzenia, przemawiające za takim obniżeniem wysokości zachowku trzeba jednak w trakcie procesu udowodnić. Za każdym razem decyduje o tym sąd, który orzeka w danej sprawie. W czym mogę Ci pomóc?

czy można przegrać sprawę o zachowek